Column De grenzen vervagen
Gepubliceerd op: 27 september 2024
Elke maand schrijft Wil van Maris, voorzitter van de Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente Haarlem, in de algemene nieuwsbrief een column over zaken die haar opvallen in het nieuws, gebeurtenissen of wereldproblemen. Vaak gerelateerd aan persoonlijke ervaringen en altijd met een diepere laag om verder over na te denken.
De grenzen vervagen
Wil van Maris | Voorzitter Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Haarlem
Als kind groeide ik op in Arnhem. Iedere zondagochtend werd ik gewekt door de – tamelijk luide – kerkklokken van de Heilig Hartkerk in onze straat. En tegen kerktijd gingen (bijna) alle deuren open en haastte men zich naar deze RK-kerk of, in ons geval, naar de Hervormde kerk in de buurt. Het leven was overzichtelijk, je hoorde ergens bij, je ging naar de zondagschool, later naar catechisatie en dan deed je belijdenis. Op de basisschool werden de bijbelverhalen verteld en leerde ik iedere week een nieuwe psalm. En natuurlijk trouwde je ook in de kerk. De kerk speelde een belangrijke rol in het maatschappelijk debat, denk aan Kerk en Vrede, IKV, Pax Christi.
Deze vanzelfsprekendheid is er al lang niet meer. De kerk is uit beeld, gemarginaliseerd. Je wordt vreemd aangekeken als je zegt dat je ‘s zondags naar de kerk gaat. Ik heb lange tijd gedacht dat de kerk misschien wel zou ophouden te bestaan. Maar ik ben van mening veranderd.
Want er lijkt een kentering te ontstaan. In onze individualistische maatschappij zijn veel vooral jonge mensen zoekende, naar zingeving, spiritualiteit, gemeenschap. En die zoektocht uit zich in verschillende vormen. Een voorbeeld uit Trouw: In Zweden, dat bekend staat als één van de minst religieuze landen ter wereld, bestaat onder jongeren een groeiende belangstelling voor religie. En dankzij sociale media platforms als TikTok en Instagram zijn er in de afgelopen jaren zo’n 20.000 katholieken bijgekomen.
Maar ook veel dichterbij, in onze eigen PGH, heeft een groepje twintigers/dertigers zich aangemeld voor een catechese cursus in wijk Centrum. Zomaar, spontaan. En in de Oosterkerk is een enthousiaste kerngroep, met mensen van atheïst tot zeer gelovig en alles wat daar tussen zit, druk bezig met nadenken over het invullen van een pioniersplek om de kerk en de buurt met elkaar te verbinden. In de Ontmoetingskerk is veel contact met de Marokkaanse moeders van de naast gelegen basisschool.
Een interessante ontwikkeling is dat mensen van verschillende religies elkaar gaan opzoeken. Niet gehinderd door ballast uit hun opvoeding, zoals bij veel ouderen wel het geval is, is er nieuwsgierigheid naar de verschillende vormen van religie. Misschien heeft u het gezien, het programma Kloostergasten, waarin schrijfster van het boek Ik wil leven, Lale Gül, die afscheid heeft genomen van haar islamitische geloof en daarmee tot haar spijt ook van haar familie, op bezoek was bij het dominicanessen-klooster van onze eigen zuster Nadia Kroon. Lale begon wat sceptisch aan haar bezoek maar werd aangenaam verrast door de gastvrijheid, de openheid en de missie van de zusters. Ze ging mee naar een eucharistieviering en was onder de indruk toen zuster Nadia haar meenam naar de sportschool voor een boks-training. Het moderne kloosterleven!
In augustus bezocht ik, uit nieuwsgierigheid, het Graceland festival in Zeewolde. Het was een mooie dag. Gelovigen (en ongelovigen) van uiteenlopende richtingen vierden met elkaar het leven. Er was ruimte voor de zoekende mens, maar er waren ook genoeg veelal jonge mensen die hun geloof met overtuiging en blijdschap wilden uiten. Het motto: We zijn onderweg met onszelf, onze naaste, de wereld en voor wie wil: met God. Ik werd er wel vrolijk van.
En ik besefte: de grenzen zijn aan het vervagen. Tussen de verschillende geloofsovertuigingen, tussen wel of niet kerkelijk. Het gaat om dezelfde vragen, maar in een andere vorm. De winst is denk ik dat iedere keuze uit eigen vrije wil bewust wordt gemaakt.
We zijn allemaal op zoek naar verbinding, naar community, naar het grote verhaal, dat uitstijgt boven onszelf. Historica Beatrice de Graaf noemt dat op zoek zijn naar het transcendente, naar een narratief. Er is meer tussen hemel en aarde. Je bouwt, zegt ze, samen aan een rijk in het hier en nu, met het zicht op het rijk van God, én met het zicht op toekomstige generaties. ,
De foto bij deze column stond deze week in de krant. Het is een mooie illustratie van het doorbreken van de grenzen: een imam en een priester die samen bidden, ieder op zijn eigen manier. ‘Wij willen verbinding vieren’, ligt pastoor van Uden toe. ‘Niet door de verschillen weg te poetsen, je kunt zijn wie je bent, we zijn met onze verschillen hier. Die accepteren we, die respecteren we en misschien kunnen we zelfs van elkaar leren.’
Wil van Maris
Voorzitter Algemene Kerkenraad
Ubi caritas et amor
ubi caritas, Deus ibi est.
Daar waar liefde heerst, en vrede
daar waar liefde heerst, daar is God met ons.
Uit Taizé, gezongen tijdens een viering op het Graceland festival